Người lao động làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp (Ảnh: Nguyễn Thủy).

Mặt khác, Luật chưa bao phủ hết đối tượng là người lao động làm công hưởng lương và có tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, như: Người lao động có hợp đồng từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng; người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã, liên hiệp HTX; kiểm soát viên, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp tại công ty và công ty mẹ, người lao động có giao kết hợp đồng từ 1 tháng trở lên nhưng làm việc không trọn thời gian...

Tính đến hết tháng 3/2024, có 14,634 triệu lượt người được tư vấn, giới thiệu việc làm. Tuy nhiên, chưa có quy định về việc sử dụng kinh phí từ Quỹ bảo hiểm thất nghiệp cho hoạt động này. 

Mặt khác, một số quy định về mức đóng, mức hưởng đối với người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định không còn phù hợp chủ trương bỏ mức lương cơ sở theo tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW.

Bên cạnh đó, Luật cũng loại trừ các trường hợp bị sa thải, bị xử lý kỷ luật vẫn được hưởng trợ cấp thất nghiệp/hỗ trợ học nghề là chưa đúng với bản chất của bảo hiểm thất nghiệp.

Tăng độ phủ của bảo hiểm thất nghiệp

Để giải quyết những vấn đề trên, dự thảo Luật Việc làm sửa đổi đề xuất mở rộng đối tượng tham gia bằng cách bổ sung người lao động có hợp đồng xác định thời hạn từ 1 tháng trở lên; thêm nhóm người có hợp đồng nhưng làm việc không trọn thời gian; bổ sung đối tượng người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp tại công ty và công ty mẹ, người quản lý điều hành hợp tác xã, liên hiệp HTX...

Ngoài ra, dự Luật còn thêm quy định về việc tham gia bảo hiểm thất nghiệp đối với các đối tượng khác có thu nhập ổn định, thường xuyên do Chính phủ quy định phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế, xã hội từng thời kỳ.

Để phòng ngừa, giảm thiểu tình trạng thất nghiệp, dự thảo Luật sửa đổi quy định về điều kiện hỗ trợ người sử dụng lao động đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động...

Đặc biệt, dự Luật còn sửa đổi, bổ sung quy định về mức đóng theo hướng người lao động đóng "tối đa" bằng 1% tiền lương tháng; người sử dụng lao động đóng "tối đa" bằng 1% quỹ tiền lương tháng của người lao động đang tham gia bảo hiểm thất nghiệp.

Bên cạnh đó, nhà nước hỗ trợ tối đa 1% quỹ tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của những người lao động đang tham gia và do ngân sách trung ương bảo đảm, giao Chính phủ quy định cụ thể mức đóng của người lao động và người sử dụng lao động.

Dự thảo Luật Việc làm sửa đổi đề xuất bổ sung đối tượng tham gia (Ảnh: Mạnh Dũng).

Đánh giá tác động của đề xuất trên, báo cáo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho rằng, từ năm 2018 đến nay, tăng thêm khoảng 60.000 người có hợp đồng từ 1 tháng đến dưới 3 tháng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Ngoài ra, việc thêm đối tượng người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng lương và đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ làm tăng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp.

Giai đoạn 2015-2023, có 826.000 người/năm nhận trợ cấp thất nghiệp, cao nhất là năm 2020 có trên 1,087 triệu người. Trung bình mỗi năm chi trợ cấp thất nghiệp khoảng 10.000 tỷ đồng, xu hướng số tiền chi cho trợ cấp thất nghiệp năm sau sẽ cao hơn năm trước.

Theo Bộ này, khi sửa đổi Luật Việc làm, dự kiến số lao động nhận trợ cấp thất nghiệp giảm còn khoảng 6,5% số lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp mỗi năm.

Nếu mức hưởng bình quân là 3,5 triệu đồng/người/tháng, số tháng hưởng bình quân khoảng 5 tháng (năm 2023), dự kiến giảm chi từ Quỹ bảo hiểm thất nghiệp khoảng 2.625 tỷ đồng, tương ứng khoảng 10% tổng thu mỗi năm.

Trong trường hợp có các "cú sốc" như khủng hoảng thị trường, suy thoái kinh tế, thiên tai, dịch bệnh, sẽ phát sinh tăng chi phí từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp.

Tuy nhiên, có thể đảm bảo an toàn Quỹ do việc đề xuất chính sách hỗ trợ sẽ dựa trên tình hình kết dư Quỹ.